American psycho - Bret Easton Ellis
Ik denk dat het op de reis moet geweest zijn naar Toscane, met mijn ex-vrouw en nog voor de geboorte van ons eerste kind, dat ik dit boek van Bret Easton Ellis meenam. Het contrast tussen de zachte kleuren van één van de meest populaire streken van Italië, het mooie weer en de relaxte sfeer op de camping en de kilheid en hardheid van het hoofdpersonage in dit boek en de gruwel die hij pleegt, kon niet groter zijn.
Nooit eerder (en nooit meer nadien) heb ik passages (jawel, meerdere!) gelezen in een boek waarna ik het boek even moest wegleggen, bekomen en even iets anders te doen in de hoop de beelden weer uit mijn hoofd te krijgen. Zoals iemand zei over De engelenmaker, hoe gestoord moet je zijn om dit te verzinnen, dat is dan een heel normale reactie. (Als psycholoog betwijfel ik of de uitspraak klopt en het feit dat je dit soort dingen in fictie verwerkt, misschien wel nét een gezonde reactie is om om te gaan met erge (andere) dingen die in je eigen leven zijn gebeurd, maar dit terzijde...).
Het verhaal situeert zich in de wereld van Wall Street in de meedogenloze, ultrakapitalische hoogdagen van de jaren tachtig onder Reagan. Het hoofdpersonage, Patrick Bateman, is een hooggeschoolde, knappe, intelligente jonge man die zich helemaal thuisvoelt in die wereld en de rücksichtlosheid ervan helemaal eigen heeft gemaakt. Hij verdient een vermogen, luncht in de meest exclusieve zaken en heeft (volgens onze normen) overdreven veel aandacht voor zijn uiterlijk en conditie. Klein detail: hij is ook seriemoordenaar, sadistisch tot op het bot, een type-voorbeeld van de psychopaat.
De boodschap van Ellis was overduidelijk: een dergelijke kapitalistische, neoliberale omgeving waarin geld en succes de enige waardemeters zijn, is de perfecte habitat voor mensen zonder scrupules, voor psychopaten, voor mensen die geweld even gevoelloos benaderen als alle andere aspecten van het leven.
Jaren later zag ik de verfilming (met een schitterende Christian Bale in de rol van zijn leven) en ik kan u verzekeren: hoe gruwelijk ook, de film moest nog ver onderdoen voor mijn verbeelding tijdens het lezen.
Je moet tegen een flinke stoot kunnen maar dit boek is werkelijk fenomenaal en het geweld erin is allerminst gratuit, hoe weerzinwekkend ook. Er zijn scènes die nooit meer uit je hoofd verdwijnen maar evenmin doen de boodschap en de waarschuwing die de auteur meegeven dat.
In de ban van de ring - J.R.R. Tolkien
Net als het vorige boek las ik dit boek van J.R.R. Tolkien op vakantie (ik weet niet meer welke of waar, ik zou durven gokken op de kampeervakantie in Cornwall met de dochter er al bij en de zoon in de buik van zijn mama). Gezien het hoge aantal bladzijden, zal ik het boek daar niet uitgelezen gekregen hebben.
Lange tijd in mijn leven was het zo'n boek waarvan ik wel al veel gehoord had, maar dat ik niet echt iets voor mij vond. Tot ik op een dag, op aanraden van vrienden, besloot om het te kopen bij ECI. En die vakantie koos ik dus als het geschikte moment om het heel dikke boek aan te vatten.
Mede door de verfilmingen die er intussen van gemaakt zijn door Peter Jackson, is de invloed van het boek nog heel wat groter geworden op onze gedeelde cultuur. Het boek leest als een fijn fantasy-verhaal, je kan het lezen als een allegorie en natuurlijk is het gebaseerd op één van de oudste verhalen ter wereld: de strijd tussen goed en kwaad. De personages zijn onvergetelijk (Gimli, de dwerg, een opdondertje dat wild om zich heen schopt maar een gouden hart heeft of Legolas de elf die eigenlijk één en al mysterie is maar ook een toonbeeld van loyauteit en vriendschap). Er zit zoveel in dit boek en er valt zovel uit te leren, dat het eigenlijk heel verwonderlijk is dat ik toen ik het las, niet echt een boodschap zocht of hoopte hier iets uit te leren. Dit boek is gewoon ook een geweldig meeslepend verhaal met heel veel personages die de geschetste wereld rijker en kleurrijker maken (de Enten zijn zelfs mijn favorieten, die hun tijd nemen om over alles grondig na te denken voor ze iets zeggen).
Brave new world - Aldous Huxley
Een tijdje geleden herlas ik dit boek van Aldous Huxley, net als 1984 van George Orwell, en schreef ik dit blogstuk over de dystopische romans.
Veel meer ga ik hier niet vertellen over het boek, maar wat me wel al een hele tijd bezighoudt (en dat is ook de reden waarom er zeker één in mijn lijst van 30 moest), is hoe het komt dat dystopiën zo populair zijn. Of het nu in series is (The handmaid's tale, Black mirror,...), films (The Hunger Games, The Maze Runner,...) of boeken, dystopische verhalen vinden heel veel weerklank. Eind negentiende eeuw had je een gevoel van weltschmerz dat tot een fin-de-sièclekunst leidde waarin pessimisme hoogtij vierde en ook op het eind van de 20e eeuw leek zo'n moment naderbij (al had de val van de Muur tot hoop geleid in 1989). Maar terwijl de vergelijkingen met de jaren 20 en 30 van de vorige eeuw niet uit de lucht zijn, vertaalt dat onbehagen in de cultuur (ooit de titel van een beroemd werk van Sigmund Freud) zich dus in deze voorliefde. Zoeken mensen hier troost in of zien ze het als een waarschuwing? Of benaderen de meesten dit alles als louter entertainment en blijven ze blind voor de parallellen met onze huidige wereld? Het roept alvast heel veel vragen op...
De cirkel - Dave Eggers
Sowieso zijn er heel wat boeken van Dave Eggers die ik met veel plezier gelezen heb. Dat mijn keuze op deze viel, past perfect in wat ik gisteren zei over dystopische romans.
In dit boek wordt immers beschreven hoe een werkneemster van De Cirkel (een soort Facebook/Google avant la lettre) van dolenthousiaste beginneling helemaal afzakt tot een gestresseerde werknemer die alle nadelen van een rating-gebaseerde samenleving aan den lijve ondervindt. Het thema heb ik nog wel in andere boeken en series zien uitgewerkt worden (The warehouse van Rob Hart, Black Mirror S1E2 Fifteen million merits) maar nergens zo goed als in dit boek. Dit leest als een waarschuwing van waarheen we al danig op weg zijn...
Het complot tegen Amerika - Philip Roth
Terwijl de VS nu wel heel erg lijken af te glijden naar een neofascistische staat met een dictator aan het hoofd die gelooft in white supremacy en alle trucken bovenhaalt om aan de macht te blijven, die alle betrouwbare tegenstemmen in de kiem probeert te smoren door hun geloofwaardigheid weg te nemen met de intussen legendarische term "fake news", beschreef Philip Roth in dit boek al hoe dicht zijn geboorteland kwam bij een dergelijk scenario in de periode voorafgaand aan de Tweede Wereldoorlog, toen de immens populaire vliegtuigpiloot Charles Lindbergh de politiek inging. Tot zijn kindje ontvoerd werd...
Meer ga ik niet vertellen want een vriend van me is dit boek aan het lezen en ik wil geen spoilers weggeven, maar het is een verbluffend mooi en ontluisterend boek van een schrijver wiens hele oeuvre uw aandacht verdient en waarvoor hij, had hij langer geleefd, wel eens een Nobelprijs voor de Literatuur had kunnen krijgen.
Platform - Michel Houellebecq
Het interessante aan de boeken van de boeken van Michel Houellebecq is zijn pessimisme in zijn fictie doorgetrokken wordt tot zijn extremen. Een kapitalistische, door religieuze spanningen beheerste wereld waarin de kloof tussen beleid (en de superrijken) en de meeste burgers onoverbrugbaar geworden is, wordt in zijn boeken steeds een plek waar dingen gebeuren die we wel eens aanduiden met "het worst case scenario" maar die hij zo plausibel maakt dat je het gevoel krijgt al bij al niet al te veraf te zijn van zo'n wereld. Hij gooit daarbij vaak verworvenheden van de Verlichting en van het links denken overboord om ruimte te geven aan een ongebreidelde exploitatie van mensen, geweld en hedonistische seks. Om de één of andere reden levert dat geen gratuite taferelen op (hoewel dat gevaar om de hoek loert en diegenen die zijn boeken graag misbegrijpen, daar met graagte elementen uitplukken die dat moeten bewijzen), waardoor de scherpte voelbaar is maar ook voorstelbaar, de ideologische leegte om de hoofdpersonages heen vrijwel peilloos is en toch heel erg die van het lezersforum van HLN en consoorten benadert...
Je hoeft zijn visie op de wereld niet te delen om van zijn boeken te kunnen genieten en er door uitgedaagd te worden na te denken over welke wereld je wil en welke wereld zich om je heen vormt...
Platform is het boek waarin dat hyperkapitalisme en hedonisme misschien nog het meest duidelijk naar voren komen, in combinatie met extreem (terroristisch) geweld, waarbij Houellebecq zich duidelijk liet inspireren door wat een aanslag als die op Bali kan betekenen.
Yesterday - Lars Saabye Christensen
In dit Noorse coming-of-age verhaal van Lars Saabye Christensen zien we een jonge Noorse jongen opgroeien in de jaren zestig, aan de hand van de releases van The Beatles, die zo'n geweldige indruk op hem maken dat ze de soundtrack voor zijn jeugd vormen. Naarmate de band evolueert, groeien hij en zijn vrienden ook uit tot jongemannen die geconfronteerd worden met de taken en obstakels die het leven uiteindelijk voor elk van ons in petto heeft, of dat nu in het Hoge Noorden is of hier bij ons.
Het fijnste is als je tijdens het lezen ook naar de albums van The Beatles uit het hoofdstuk waar je zit, luistert, dan hoor je hoe verbonden het verhaal en de muzikale reis van The Fab Four zelf, eigenlijk wel met elkaar zijn. En sowieso is luisteren naar alle albums van The Beatles een goed idee.
Het is de liefde die we niet begrijpen - Bart Moeyaert
Hoewel het strikt genomen een jeugdboek is, heeft Bart Moeyaert dit in zo'n mooie taal geschreven dat je er als volwassene evenveel plezier aan beleeft. In het verhaal, dat in drie delen uiteenvalt, schetst hij een wereld die ik ken uit de bijzondere jeugdzorg (waar ik werkzaam ben geweest) en maakt hij ons zo attent voor de niet-evidentie van het leven voor kinderen, maar ook van de warmte, de liefde, die zovele verschillende manieren heeft om getoond te worden, soms zelfs langs ondoorgrondelijke wegen (en hij heeft het dan vooral over de liefde tussen ouders en kinderen -en omgekeerd- en tussen broers en zussen).
Nog niet zo lang geleden herlas ik het boek en toen schreef ik daar dit over.
Eline Vere - Louis Couperus
Sinds ik mijn lief heb leren kennen, is mijn smaak (vooral in architectuur) sterk veranderd en ben ik nog meer gefascineerd geraakt door de periode vanaf het fin-de-siècle (einde 19e eeuw) tot en met het interbellum. Ik herinner me ook nog heel goed hoe we in de lessen Nederlands in het middelbaar over die interessante periode leerden en hoe het eind van de 19e eeuw gedomineerd werd in de kunst door weltschmerz en een zekere vermoeidheid en een pessimisme alsof men aan het eind van de beschaving gekomen was. Het leverde in ieder geval mooie kunst en mooie literatuur op.
Louis Couperus moet in ons taalgebied zowat mijn meest favoriete schrijver zijn uit die periode, die vooral in Eline Vere een wereld schetst van (Haagse) decadentie en luxe waarin geluk steeds moeilijker te vinden was omdat men niet goed wist wat nog te wensen. Overdaad schaadt, zo zou je kort door de bocht dit boek kunnen samenvatten. Het levert één van de mooiste personages op, de tragische Eline die wegzinkt in een depressie temidden de beau monde van die tijd. Daarmee schaart ze zich in het rijtje van monumentale romanpersonages waar we ook Jane Eyre, Cathy en Heathcliff en misschien (op een andere manier dan wel) zelfs Max Havelaar aantreffen.
Ten oosten van Eden - John Steinbeck
In een interview noemde Paul Verhaeghe, de Gentse psycho-analyticus en prof waarvan ik ooit nog les kreeg, dit boek van John Steinbeck het beste boek ooit en vertelde hij dat hij het elk jaar opnieuw herleest, omdat de auteur erin slaagt zoveel zinnigs over de menselijke psychologie te vertellen dat je nergens meer kunt leren dan in dit literatuurpareltje. Ik besloot nu maar eindelijk eens dat boek te gaan lezen.
En inderdaad, wat een machtige roman is dit. Een familiegeschiedenis, een klassiek thema (Kaïn en Abel), een historische en geografische achtergrond om duimen en vingers bij af te likken en personages die je nooit meer vergeet. Ook de verfilming met James Dean (die ik erna uit de bib ontleende) vond ik geweldig!
Jaarlijks herlezen doe ik niet maar ik denk dat ik dit boek nog wel één of meerdere keren in mijn leven ga lezen...
Geen opmerkingen:
Een reactie posten