Gelezen (76)

See a little light - Bob Mould

Bob Mould was de zanger van Hüsker Dü en Sugar en heeft intussen heel wat solo-albums uitgebracht, alsook met heel wat beroemde muzikanten samengewerkt. Zijn autobiografie is dan ook heel interessant om lezen. Daarin belicht hij niet enkel zijn muzikale avonturen en exploten, maar hij heeft het ook uitgebreid over zijn homosexualiteit en de moeite die hij had om een goede balans in de omgang ermee te vinden. Al bij al is dit een boeiend, leerrijk boek dat vlot genoeg geschreven is om (ook al is het in Engels, ik denk niet dat het al vertaald is in het Nederlands) het leestempo hoog genoeg te houden.

Match of death - James Riordan

James Riordan, een ex-voetballer en journalist die heel wat boeken over de verhouding tussen sport en politiek schreef, vertelt in dit amper 150 bladzijden tellend boekje over een voetbalmatch tussen Dinamo Kiev en een Duitse selectie, in 1942, in volle Wereldoorlog II dus. Wanneer de Duitsers goed oprukken en het moraal bij leger en bevolking zienderogen zakt, heeft Staling het plan opgevat dat moraal op te krikken door te tonen dat de Russen kunnen winnen van Duitsland, al is het in het voetbal. Een match tussen beide partijen zal uitgezonden worden op de Russische radio en om te verzekeren dat de Russen winnen, vindt de match (maar dat weten de luisteraars niet) plaats in een gesloten stadion in Moskou i.p.v. in Kiev (wat iedereen moet denken) en zijn de Duitsers eigenlijk Russische "acteurs" die moeten verliezen. Hitler komt hierachter en plant zelf een match tussen een Duitse ploeg en de plaatselijke grootheid uit Kiev, FC Dinamo. Hij laat een eliteteam uit Berlijn overvliegen en bovendien krijgen de Oekraïnse spelers de niet mis te verstane boodschap "you lose, you live... you win, you die". 
In het boek volgen we de gebeurtenissen vanaf het Duitse bombardement op Kiev tot net na de match vanuit het standpunt van één van de jonge spelers. Het onderhoudend verhaal lijdt een beetje onder de wel erg zwart-witte karakterisering van de personages: zowat alle Duitsers (met één uitzondering) zijn doortrapt en slecht (we krijgen een soort karikaturale Hitler beschreven aan de tafel met zijn raadgevers) en de goeien bezitten niets dan kwaliteiten. Maar voor de rest is dit een prima, onderhoudend, vlot leesbaar boek over een voetnoot uit de geschiedenis die toch weet te boeien.

Onderworpen - Michel Houellebecq

Vooraf was er heel wat te doen over dit boek van Michel Houellebecq, één van mijn favoriete hedendaagse schrijvers. Zijn boek speelde zelfs een rol in de aanslag op Charlie Hebdo. In dit boek immers schetst de auteur Frankrijk in 2022, waarin een moslimpoliticus kans maakt de presidentsverkiezingen te winnen. Wie verwacht had dat Houellebecq als een wilde om zich heen zou slaan en trappen naar de moslims of de islam zou beledigen, is er eigenlijk aan voor de moeite. Wat hij portretteert, is een Moslimbroederschap (zo heet de partij van de kandidaat) die we een weliswaar conservatieve, maar ook gematigde islam zouden kunnen noemen. Bovendien wijst de schrijver erop dat er al bij al niet zo veel vernieuwends of baanbrekend aan is, en de impact op het dagelijkse leven is er ontegensprekelijk, maar die valt -afgemeten aan wat je, onder meer op basis van de hele heisa, zou verwachten- eigenlijk best mee.
Ik stelde mezelf de vraag wat het is wat me zo aantrekt in de boeken van Houellebecq. Sinds ik bij Paul Verhaeghe las hoezeer deze Franse auteur erin slaagt het neoliberale dogma te fileren en bloot te leggen, snap ik al beter zijn boeken en het is nog steeds mijn plan de boeken die ik ervoor las van hem, te herlezen. En met dit boek besefte ik ook dat Houellebecq naar mijn gevoel de schrijver is die er het best in slaagt om meedogenloos dat neoliberalisme door te trekken tot in zijn absurditeit en tot in elk aspect van het leven, waardoor zijn boeken vaak ook zo pessimistisch zijn. En dat pessimisme hangt natuurlijk samen met het feit dat hij geen alternatief aanreikt, maar de gruwel doortrekt zonder hoop op verlossing. Het resultaat is steevast, ook in dit boek, enorm grote eenzaamheid en een soort liefdeloosheid die amper te verzachten valt. Zowat de eerste helft van dit boek, dat als hoofdpersonage een professor literatuur heeft die gespecialiseerd is in de schrijver Joris-Karl Huysmans, beslaat net die onmetelijke eenzaamheid en de vruchteloze pogingen tot liefde, zelfs tot genot. Ook het hedonisme, die ontembare zucht naar genot, krijgt immers bij Houellebecq steevast een veeg uit de pan.
En toen daagde het me: in alle boeken die de huidige wereld een spiegel voorhouden, mis ik de verbeelding van een ANDERE wereld, een alternatief, een hoopvol ideaal om naar te streven, meer dan alleen maar het afwijzen van wat er nu is, maar het daadwerkelijk (zelfs al is het, zoals gebruikelijk in boeken, maar een verbeelding) vorm geven van een nieuwe wereld, een andere manier van ons verhouden tot elkaar, een radicaal andere samenleving. Welke schrijver slaagt dáár in, vraag ik me af...
 

Eis het onmogelijke - Slavoj Žižek

En zo zijn we eigenlijk naadloos bij Slavoj Žižek beland, een filosoof die door velen op handen gedragen wordt als een icoon in het linkse denken. Nu er een boek van hem uitgebracht is bij Leesmagazijn, leek me dat de ideale gelegenheid om eens te lezen wat hij te zeggen heeft. Aanvankelijk lijkt hij goede vragen en goede ideeën op te werpen, zoals wanneer hij beweert dat het erg moeilijk is om ons een andere wereld, met een andere ideologie dan de heersende (momenteel het neoliberalisme) voor te stellen. En hij waarschuwt dat we al te makkelijk in de val trappen om te denken dat iedereen dezelfde basiswaarden deelt: volgens hem zijn er immers altijd ook mensen voor wie in het huidige bestel niets te winnen valt en die dus bereid zijn om te gaan voor een drastische verandering. Hij geeft het voorbeeld van de jaren 30, toen men dacht dat Hitler wel zou bijdraaien maar uit het oog verloor dat miljoenen Duitsers eigenlijk amper iets te verliezen hadden en hun geloof in de heersende wereldorde en de heersende waarden verloren waren, omdat ze in de praktijk geen deel hadden aan dat alles en het dus zonder risico overboord konden gooien.
Helaas, wanneer in dit vraaggesprek dat het boek eigenlijk is, aan Žižek gevraagd wordt welke andere wereld we ons dan mogen of moeten verbeelden als tegenhanger van de neoliberale wereld van vandaag, komt er allesbehalve een duidelijk antwoord. Integendeel, we krijgen antwoorden die vol verwijzingen zitten naar allerlei filosofische theorieën waarmee ik niet vertrouwd ben dat ik het boek uiteindelijk opzij heb gelegd, met het idee dat ik "te dom" ben om dit allemaal te begrijpen (of minstens, dat ik onvoldoende voorkennis in de filosofie bezit om zijn uiteenzettingen te kunnen volgen).
En toen stuurde een vriend me deze link door: misschien ligt het toch niet aan mij?