12 juni 2012

Zogenaamde transparantie als excuus

Er is (opnieuw) nogal wat opheft rond een actie van minister Joke Schauvliege. Na de adviezen maakt ze nu ook de motivaties voor die adviezen, geschreven door haar administratie, bekend. Ze klopt zichzelf daarbij manhaftig op de borst hoe transparant en open haar beleid wel is, en als je de wind die ze vangt als hoge boom (die bovendien nog maar weinig blijk gaf van deskundigheid in om het even welke van haar bevoegdheden) wegdenkt, valt daar op het eerste zich misschien nog wat voor te zeggen.
Immers, het bekendmaken van de adviezen en de motivaties zou een aanleiding kunnen zijn voor debat, of voor toelichting, en inzicht in hoe politieke keuzes, ideologische keuzes in interactie gaan met culturele keuzes en argumenten. Er zou een interessante dialectiek kunnen ontstaan, en het beleid zou daardoor inderdaad transparant kunnen gemaakt worden. Maar het zuiver bekendmaken van de adviezen is op zich geen garantie van transparantie.


Wat nodig is, is immers een beleid, een visie waaraan dingen afgemeten kunnen worden. En dat heb ik nog niet gehoord van Schauvliege. Want het kaasschaafmodel gaan we toch geen beleidsvisie noemen, mag ik hopen...
En dus is mijn grootste bedenking dat zolang Schauvliege geen uitgesproken visie en beleid heeft (één dat ze dus ook uitspreekt, dat ze toelicht, dat ze -transparant- naar buiten brengt), het publiceren van adviezen en motivaties van commissies uit haar administratie niet meer is dan een schaamlapje van zogezegde transparantie. Het is een schaamlapje waarachter ze zichzelf kan verschuiven zonder uitspraken te doen, waarbij ze enkel hoeft te zeggen dat ze de adviezen van haar deskundigen volgt. Maar naast de nodige aanwezige deskundigheid wordt beleid ook gemaakt door de ideologische keuzes die je maakt, door de visie die je hebt, die liefst breder is dan het beleidsdomein zelf, waar dat beleidsdomein in ingebed is. In het geval van Schauvliege: welke keuzes in cultuurbeleid en cultuursubsidiëring maakt een christen-democrate in crisistijden? Op welke manier beïnvloedt haar christen-democratische visie de manier waarop ze haar mandaat invult en waarop ze beslissingen neemt om deze te subsidiëren en een andere niet? Vindt ze b.v. dat musical als ze zelfbedruipend kan zijn, geen subsidie behoeft om mogelijk te maken dat niet-zelfbedruipende cultuur die ze wel een noodzakelijk onderdeel vindt in het totale landschap, wél kan gesubsidieerd worden binnen het beperkt beschikbare budget? Want, indien er genoeg geld zou zijn, zou iedereen misschien subsidies kunnen krijgen, maar nu moeten keuzes gemaakt worden. En de transparantie waarop Schauvliege zich beroemt, zit volgens mij niet (enkel) in het publiceren van adviezen en motivaties van de administratie, maar nog veel meer in het publiceren van haar beleidsvisie, haar beleidskeuzes en haar motivatie dáárvan...
Een tweede ernstig bezwaar dat ik heb tegen hoe ze het nu aangepakt heeft, is dat ik me afvraag in welke mate de opstellers van de adviezen en motivaties vooraf wisten dat ze gepubliceerd zouden worden. Ik hoorde op Studio Brussel felle reacties op de nogal scherpe toon waarmee b.v. Musical Van Vlaanderen beoordeeld werd in de motivatie van het advies om hen geen subsidie toe te kennen. Nogal wat mensen van Musical Van Vlaanderen waren gekrenkt, en of de motivatie nu terecht was of niet, ik vermoed dat andere bewoordingen gekozen waren door de administratie indien men had geweten dat de betrokkenen die adviezen letterlijk zouden kunnen lezen. Dus ik vermoed dat ze het niet wisten... En dan, Joke Schauvliege, is uw démarche laf en het tegendeel van transparantie t.a.v. uw eigen administratie.
Uit mijn werk weet ik dat de wetenschap voor wie een bepaald verslag bedoeld is, sterke invloed uitoefent op hoe dingen verwoord worden. Idealiter verandert de inhoud niet, maar uiteraard wel de vorm. Documenten voor intern gebruik bevatten vaak een minder diplomatieke taal, omdat er een gedeelde context en betekenisverlening is waarbinnen bepaalde nuanceringen of woordkeuzes minder noodzakelijk zijn, dan wanneer het verslag ook bestemd is voor buitenstaanders of rechtstreeks betrokkenen (over wie je schrijft). Ikzelf zou me erg bekocht en verraden voelen als mijn directeur een verslag dat ik voor intern gebruik schrijf, bekend maakt aan ouders, medewerkers van andere diensten of teams,...
En zo, minister Schauvliege, brengen mijn twee bedenkingen me bij de titel van dit blogstuk: uw transparantie is een excuus en niet echt, omdat de noodzakelijke geëxpliciteerde visie die u voorstaat, ontbreekt en omdat ik ernstig vermoed dat u uw eigen administratie in 't zak zet.

1 opmerking:

Anoniem zei

Ik ben niet geheel zeker dat de adviezen niet openbaar zijn. In het kader van openbaarheid van bestuur zijn bv. adviezen over bouwaanvragen wel openbaar en kan gevraagd worden deze in te kijken (je krijgt ze dus niet zomaar te zien, het moet eerst gevraagd worden). Weet trouwens dat niet elke adviesverlener even onpartijdig of schrijft, dat kan ik aan den lijve ondervinden.

Los daarvan: een zeer duidelijke awoert aan deze manier van beslissingen nemen. Of ze eerder van zich afschuiven. Want op dergelijke wijze is een beslissing nemen op voorhand al gedoemd om te mislukken. We hebben te maken met iemand die duidelijk niet achter haar beslissingen staat omdat ze niet weet wat ze eigenlijk moet beslissen. Akkoord, dat is niet altijd even gemakkelijk, maar dat weet je gewoon als je in de politiek stapt.